Edward Więcko, Gdańsk. Ośrodek morskich obrotów drewnem, Instytut Bałtycki, 1948, s. 106

Henry Hobhouse, Ziarna bogactwa. Pięć roślin dzięki którym powstały fortuny, Warszawa 2010, s. 416

 

Henry Hobhouse, pisząc w swej książce rozdział p.t. „Drewno” pięknie opowiada w nim o niektórych związanych z pozyskaniem tego surowca aspektach. Przytomnie zauważa on, że w XIX wieku Anglicy, by zapewnić sobie opał na zimę, zamknęli w ciemnych wąskich zakurzonych chodnikach kopalń węgla, ćwierć miliona górników. W tym czasie ze 150 tysięcy ludzi w Ameryce pracowało przy wyrębie w lasach, spędzając większość dnia na świeżym powietrzu. Zadając pytania o to, która z tych prac bardziej sprzyja kształtowaniu niezależności, poczucia tego, że jest się panem własnego losu, Hubhouse odpowiada, że nie zdajemy sobie sprawy jak wielki pozytywny wpływ musiały wywierać na amerykańskie społeczeństwo, tamtejsze lasy.

Równie przytomnie dostrzegał również, że obfitość lasów nie jest oczywistym gwarantem pomyślności:

„W XIX wieku USA i Rosja miały pewną wspólną cechę: posiadały ogromne, w większości nie zamieszkane tereny porośnięte puszczą. W Rosji większość ludzi zasiedlających te tereny trafiła na nie wbrew własnej woli. Amerykański Dziki Zachód stał otworem dla wolnych ludzi, nie był po prostu miejscem, lecz ideą (…). Ta idea mogła się ziścić dzięki obfitości drewna, surowca, który (…) sprzyjał ludzkim aspiracjom.

Gdyby nie drewno, nie byłoby amerykańskiego Zachodu. A gdyby nie osadnictwo na Zachodzie, Stany Zjednoczone stałyby się zupełnie innym krajem; chyba nigdy nie zostałyby potęgą gospodarczą i prawie na pewno nie dałyby rady odnieść zwycięstwa w żadnej wojnie światowej ani zimnej wojnie – krótko mówiąc, nie zdobyłyby tak ważnej pozycji na świecie, a zwłaszcza w Europie”.

Nie wiem jak Wy odczytujecie ten fragment, ale ja z wywodu Hobhousa, czytam że przewaga technologiczna Anglii przegrała w długim dystansie, z tym co można nazwać oddechem wolności zaciąganym pełną piersią w miejscu tak mało istotnym z punktu widzenia: niezależności, niepodległości, a nawet mocarstwowości, jak las. Henry dodał, że puszcza to jednak nie wszystko. Muszą w niej się znaleźć ludzie wolni, a nie zsyłani do niej niewolnicy. Tylko taka mieszanka gwarantuje sukces.

Przyznam, że książkę Hobhousa za względu na bardzo świeże spojrzenia na wiele spraw, bardzo wysoko cenię. Jedyne, co w niej mnie nieco drażni, to jego częste proekologiczne zaśpiewy. Nieco to moim zdaniem nie współgra z tytułem, bowiem robienie fortun, nie zawsze z troską o dobrostan ziemi współgra, o dobrostanie ludzi nie wspominając. Zasada zbijania fortun jest bowiem zawsze taka sama. Tanio kupić/pozyskać i sprzedawać ile się da, gdy jest koniunktura. Te proste, by nie rzec prostackie zasady, jak sami dobrze wiemy, wcale aż takim banałem nie są; bo czasami okazuje się, że niby wszystko do zrobienia fortuny mamy, ale z jakiś powodów nie możemy jej zrobić. Ot taki prosty przykład - wszak niby Polska stoi na węglu, ale gdy jest na niego koniunktura, to go po prostu nie mamy i musimy ściągać po horrendalnych cenach, a fortuny, naszym kosztem robi jednak ktoś inny.

Ale wracajmy do drewna, bo to przecież o nim miał być ten tekst.

Oto 23 listopada 2022 roku na stronie Lasów Państwowych ukazał się artykuł p.t. „Niemcy swoje niedźwiedzie wybili, teraz zajęli się polskimi”. Wbrew pozorom tekst nie dotyczy wcale brunatnych misiów, lecz pewnych zagranicznych zapędów, o być może bardzo podobnym do misiowego, kolorycie.

Tematem przewodnim tekstu jest nie tyle los „polskich” niedźwiadków, lecz propagandowe rozgrywki, dotyczące rynku drewna. Czyta się ów artykuł bardzo dobrze, więc przytoczę całkiem długi jego fragment:

"Gdy ceny drewna na świecie biją rekordy, drewniane produkty z Polski stają się bezkonkurencyjne na Zachodzie. Na ratunek niemieckim producentom ruszył czarny PR. W najnowszej odsłonie ekoofensywy Niemcy udają troskę o… polskie niedźwiedzie, rzekomo zagrożone przez prace leśne. Ci sami Niemcy, który wybili u siebie wszystkie misie.

Gdy informacje o rzekomo masowej wycince lasów Podkarpacia i rychłej zagładzie mieszkających w nich niedźwiedzi opublikowały niemieckie „Deutsche Welle” i „Tagesspiegel”, od razu nagłośnił to należący do koncernu Ringier Axel Springer Polska polskojęzyczny portal Onet.pl. Zazwyczaj leśnicy nie mają czasu prostować każdej nieprawdziwej informacji publikowanej w serwisach społecznościowych przez radykalne, niszowe grupy. Tym razem jednak te nieprawdy zacytowały poważne niemieckie media, dlatego warto wyjaśnić, jak wygląda rzeczywistość.

Nieprawdą jest, że na Podkarpaciu trwają masowe wycinki lasów, zwiększane dodatkowo z powodu wzrostu cen na rynku. Wielkość pozyskiwanego drewna w każdym nadleśnictwie określana jest ściśle raz na 10 lat w specjalnych planach opracowanych przez ekspertów i zatwierdzanych w ministerstwie (plan urządzenia lasu). W planach tych nie bierze się pod uwagę wahań popytu i cen. Głównym kryterium jest zrównoważonego rozwoju i pozostawienie dużej części przyrastającego drzewostanu, tak aby powierzchnia lasów w Polsce cały czas się zwiększała. Leśnicy nie pozyskują więcej niż przewidują plany, niezależnie od sytuacji na rynku.

Nieprawdą jest, że żyjącym na Podkarpaciu niedźwiedziom grozi wyginięcie. W rzeczywistości ich populacja w Polsce rośnie - pół wieku temu ich liczbę szacowano na zaledwie 20 osobników, dzisiaj oficjalne dane mówią o 381 (GUS 2020). To prawie czterokrotnie więcej niż podają w artykule Niemcy. Warto tu przypomnieć, że w Bawarii, od niedźwiedzi biorącej swą nazwę, można spotkać tysiące tych zwierzaków, ale… wyłącznie na pomnikach, herbach i znaczkach pocztowych.

Nieprawdą jest, że Polska przoduje w wycince lasów w Europie. Wystarczy spojrzeć na oficjalne dane, także niemieckie - w Niemczech pozyskuje się 80,4 mln metrów sześciennych, a w Polsce 39,7 mln metrów, przy czym Niemcy pozyskują 76,5% rocznego przyrostu, a Polacy tylko 65,7%. (dane za 2020 r. - forstpraxis.de i Raport o Stanie Lasów w Polsce).

Nieprawdą jest, jak twierdzą „anonimowi polscy ekolodzy”, których cytują Niemcy, że ogólna sytuacja polskich lasów jest „pesymistyczna”. Wszystkie dane statystyczne, opracowywane przez niezależnych naukowców, wskazują na nieustający wzrost powierzchni i poprawę stanu polskich lasów, w których wskaźniki bioróżnorodności utrzymują się na niezmiennym poziomie.

Nieprawdą jest także, jakoby rosła liczba demonstracji przeciwko pozyskiwaniu drewna w polskich lasach. Protestują wciąż te same grupki radykałów, które często nie mają nic wspólnego z ekologią. Przykładem może być grupa nazywająca się Kolektywem Wilczyce, w której obozowisku znaleziono niedawno narkotyki w ilościach handlowych, kusze i broń. A wśród zatrzymanych byli obywatele kilku państw, w tym Niemcy. (…)

Prawdą jest zaś, że liczba młodych drzew sadzonych w Polsce rzeczywiście co roku sięga 500 milionów. To właśnie dzięki zrównoważonej gospodarce leśnej i wieloletniemu doświadczeniu polskich leśników – na co z uznaniem patrzą niemieccy eksperci od gospodarowania lasami – Polska jest coraz bardziej zielona. Może to każdy zobaczyć na mapie deforestacji w aplikacji internetowej do monitorowania lasów na świecie - Global Forest Watch (globalforestwatch.org), pokazującej również skrzętnie odnawiane zręby zupełne. W polskich Karpatach, wbrew twierdzeniom niemieckich mediów, nie ma ubytku lasu".

Można zaryzykować twierdzenie, że tekst jest błyskotliwą obroną polityki prowadzonej przez Lasy Państwowe, które nie dość, że zarabiają, to jeszcze udowadniają, że czynią to w sposób profesjonalny i nie tak ekstensywny jak Niemcy, bo w oparciu o długoletnie plany.

Ja bym, jeszcze niedawno, takiej odpowiedzi ochoczo przyklasnął. Niestety po lekturze starej książeczki autorstwa Edwarda Więcko pojawiły się u mnie pewne wątpliwości.

Z owej książeczki okazuje się bowiem, że cały czas międzywojnia to nieustanne wojny celne prowadzone przez Niemcy. Gdy ożywiało się tam życie gospodarcze, drewno z Polski wędrowało tam szerokim strumieniem; gdy okazywało się, że na rynek trafiało dużo drewna z innych tańszych kierunków, polskie drewno okładano dotkliwymi cłami. O tym jak wielkim odbiorcą naszego leśnego surowca były Niemcy, niech świadczą dane, że „przeciętny udział Niemiec w przyjęciu wywozu drewna nieobrobionego w latach 1922-1930 przekraczał 70%”. (s. 50).

Co ciekawe na skutek niemieckich działań interwencyjnych, udział ten potrafił spaść do 50% w roku 1931.

Jeszcze większe wahania występowały na rynku drewna obrobionego. W latach 1922-1925 Niemcy odbierały 48% naszej produkcji. Ale wtedy nastąpiło dramatyczne wahnięcie:

„W r. 1931 zostaje wydany ponowny zakaz przywozu tarcicy do Niemiec, znacznie surowszy niż poprzedni, wskutek czego w latach 1931-1933 wywoziliśmy tam tylko 1-3% ogólnego eksportu drewna obrobionego” (s. 50)

Nie muszę dodawać, że takie zagrania odbijały się bardzo na wpływach z eksportu drewna, którego w 1927 sprzedaliśmy za 635 mln złotych, by w 1932 roku sprzedać go za 120 mln. (tabela, s.70).

Do wybuchu wojny sytuacja poprawiła się tyko nieznacznie, bowiem w latach 1937-38 Polska sprzedała drewno za nieco ponad 200 mln rocznie.

O tym, że drewno stanowiło ważny element polskiego eksportu, niech świadczą te dane:

„Do wybuchu wojny w r. 1939 wywóz drewna zajmuje poważną pozycję w naszym bilansie handlowym (od 10,7% ogólnej wartości naszego wywozu w r. 1923 do 25,2% w r. 1927) i wykazuje w poszczególnych latach duży nadmiar w stosunku do naszych możliwości produkcyjnych”. (s. 46)

Jak widzimy, drewno było w pewnym momencie naszym strategicznym towarem eksportowym. Skoro rynek był chłonny, to przy dobrej koniunkturze należało z tego korzystać. I korzystano!

Wypadałoby i dzisiaj korzystać na koniunkturze na drewno, ale daje o sobie znać teutońska troska o bieszczadzkie misie. Lasy Państwowe próbują jakoś sobie z tym jakoś radzić, ale tak naprawdę wygląda to na usprawiedliwianie się, że śmiemy zarabiać i wytykanie, że Niemcy obecnie wystrugują ze swojego drzewostanu dużo, dużo więcej. A może należałoby odwrócić wektory, wytykać Niemcom ich ekstensywne podejście i po prostu towar sprzedawać, gdy jest tak wielkie zapotrzebowanie i kosmiczne wręcz ceny.

Podoba mi się oczywiście passus o bawarskich misiach. Ja bym nawet rozwinął ten wątek i dodał jeszcze żarcik o dużych plastikowych, masowo okupujące centrum Berlina i zupełnie na marginesie opowieści zauważył, że te misie pojawiły się swego czasu także na Placu zamkowym w Warszawie i prezentowały się naprawdę pięknie:

źródło: https://dorsai.files.wordpress.com/2008/05/pict1362.jpg

Kiedy to było, zapytacie? Jak to kiedy w 2008 roku, gdy w wyborach udało się pogonić nasze lokalne brunatne niedźwiedzie do opozycyjnej gawry.

Ale wracajmy do meritum. Ja, o ekologicznym podejściu do biznesu wspomniałem nie bez powodu, bowiem nie wszystko co złe, a co spotkało nas na międzywojennym rynku drewna, pochodziło ze strony Niemiec. Oto bowiem w momencie, gdy obroty rosły i osiągnęły w roku 1927 imponujący szczyt, polski rząd (wtedy z premierem Piłsudskim na czele) wydał pewien bardzo proekologiczny przepis:

„W pewnym stopniu do upadku wywozu przyczyniło się wprowadzenie w życie w r. 1927 ustawy o ochronie lasów nie stanowiących własności państwa i zmniejszone w związku z tym wyręby w tych lasach” (s. 45)

Edward Więcko dodaje też inne przyczyny, którymi miały być „skurczenie się chłonności większości rynków zagranicznych, a zwiększenie się konkurencyjnego wywozu drewna rosyjskiego”.

Jak widzimy działania polskiego rządu stanęły w poprzek poskim przedsiębiorcom, a  przy okazji dopomogły biznesowej karierze towaru sowieckiego, wycinanego przez niemal darmową siłę roboczą zsyłanych tam nieprawomyślnych drwali. Ot, taka niefortunna koincydencja, że proekologiczne przepisy utrudniające robienie fortunek polskim prywatnym właścicielom lasów, wpłynęły zapewne na zwiększenie zesłań do puszcz dalekiej Syberii.

Gdyby dokonać redukcji tego wzoru to chyba okaże się, że proekologiczne legislacje mają wpływ na wzrost niewolnictwa. Sami oceńcie, czy to prawidłowa zależność, bo ja z matematyki byłem raczej kiepski.

Obiecuję, że jeszcze wrócę do książki Edwarda Więcko, gdyż zawiera dane dotyczące eksportu drewna z okresu, o którym niedawno pisałem, czyli połowy XVII wieku, a także pewne ciekawe zestawienia dotyczące przepływu drewna w trakcie innych wojen.

Zanim jednak to nastąpi, czeka nas jeszcze jeden tekst, który dotyczy zjawiska, które potrafi wielkie wojny zwiastować. Chodzi o Wielki Kryzys, którego korzenie zdają się wyrastać w miejscach, które do tej pory wydawały się pięknie wykarczowane i jałowe…

CDN

A tu omawiane książki:

https://allegro.pl/uzytkownik/makulekturapl

---

tagi: piłsudski  ekologia  lasy  ameryka  hobhouse  las  drewno 

	betacool
	26 listopada 2022 13:21

38     1815    20 zaloguj sie by polubić