makulektura.pl

 

Makulektura nr 48 cz.2

 

Pierwszy dzień niepodległości, czyli Rotschild dzwoni do naczelnego

 

Dr Stefan Janicki, Kanadyjski syndykat sprzedaży pszenicy (Canadian „Wheat Pool”), Naukowy Instytut Emigracyjny, Warszawa 1930

 

- Halo, tu redakcja gazety „Godzina Polski” Maurycy Sachs przy aparacie, w czym mogę pomóc?

- A Moryc, dobrze że ciebie słyszę, tu Rotschild.

- O jakże się cieszę szanowny panie Rotschild…

- A z czego ty się Moryc cieszysz, kiedy jeszcze nie wiesz z czego mógłbyś się cieszyć. Słuchaj Moryc, ta twoja gazeta, ta „Godzina Polski”, czy ktoś ją czyta?

- Panie Roszchild, dużo Żydów ją czyta, ale ona nie jest moja.

- A Polacy czytają?

- Jakoś nie specjalnie. Narzekają że to niemiecka gazeta i nazwę przekręcają, że to niby gadzina, a nie godzina…

- Oj to niedobrze Moryc, to bardzo niedobrze. To trzeba szybko zmienić.

- To my pomyślimy panie Rotschild i pod koniec miesiąca w imieniu redakcji zaproponuję nową nazwę.

- Moryc! Jaki koniec miesiąca! Dziś 11-ty! To ja w kilka dni mogę wojnę zakończyć, a ty mnie tutaj do końca miesiąca oczekiwać każesz!

- Ależ szanowny panie Rotschild, ja panu nie śmiem kazać oczekiwania, ale jak to tak zmieniać nazwę gazety, kiedy ona jest państwowa, to znaczy niemiecka, to znaczy płacona z Berlina –plątał się coraz bardziej zmieszany Sachs.

- Oj Moryc, Moryc, czyż ja bym do ciebie dzwonił w sprawie cudzej gazety. Od jutra ona twoja będzie.

- Ale jak to, szanowny Panie od jutra, przecież to trzeba jakoś legalnie, oficjalnie…

- Moryc, ty mnie nie przerywaj, tylko słuchaj uważnie co do ciebie mówię, bo czas mój za drogi, żeby dwa razy tłumaczyć. Gazeta od jutra jest twoja - powiedział dobitnie Rotschild kładąc przezornie nieco mocniejszy akcent na słowa „od jutra” - Ot takie zawłaszczenie - dodał.

- Oj tylko nie zawłaszczenie! To źle się kojarzy, szanowny panie Roschild… Może uwłaszczenie?

- Ty mnie tu Moryc nie poprawiaj. Lepiej mów jak gazetę nazwiesz od jutra. „Polska” ma być w nazwie, bo to dla Polaków magazyn, tylko żeby z gadziną się nie wierszowało.

- To może „Głos Polski”? – głos się z gadziną nie rymuje – zaznaczył rezolutnie Sachs.

- A z czym się rymuje?

- Stos…, kłos…

- Brawo Moryc, dobrze się rymuje! Stos powiadasz, taki z ogniem wielkim. Tak jak należy! Ten jutrzejszy numer, Moryc to ma być prima sort, żeby go i Żydzi i Polacy chcieli czytać i żeby wszyscy wiedzieli, że mają niepodległość, ale żeby nie zapomnieli, że jakby coś poszło nie tak, to ja im na uwolnionych tyłkach taką rewolucję urządzę, że słomę zamiast zboża żreć będą… Bardzo dobrze, bardzo dobrze Moryc, żeś ty o tym zbożu, o tym kłosie powiedział. Inaczej zrobimy. Ty im jutro napisz, że głodu nie będzie… ale to na drugiej stronie, a na pierwszej stronie o Piłsudskim, o nim dużo, ale i o Libknechcie trochę i o automobilach z czerwonymi sztandarami jeżdżącymi po Berlinie, tak żeby bać się mieli czego…

- Tak, tak notuję, będzie Pan zadowolony Panie Rotschild…

- Ot widzisz Moryc, to ty teraz już wiesz, z czego ty się cieszyłeś mnie słysząc. On – ten Piłsudski od jutra będzie naczelnik, a ty będziesz naczelny. Taka będzie ta wasza niepodległość – prima naczelny sort!

 

***

 

Pora chyba sięgnąć po pierwsze wydania „Głosu Polski”.

http://bc.wimbp.lodz.pl/dlibra/publication/33484?tab=1

Pod załączonym linkiem mogą poczytać Państwo dzienne i wieczorne wydanie „Głosu Polskiego” z 12 listopada 1918 roku.

Trafiłem na te teksty zupełnie przypadkowo poszukując materiałów na temat pewnego sekciarskiego mordu (o którymś kiedyś pewnie napiszę obszerniej). W wydaniu porannym opisywane są narady w magistracie, tworzenie policji, przejęcie poczty. O przejmowaniu prasy, „Głos” nie wspomniał nic. A przecież 12 listopada 1918 roku był dniem zmiany prasowego szyldu, ale nie koniecznie osób kierujących. Wydawcą nowego dziennika został Marceli Sachs, ale że był współpracownikiem i redagował „Godzinę Polski” zwaną przez Polaków „Gadziną Polską”, wolał nie ujawniać personaliów. Z jego osobą wiąże się konflikt między „Głosem Polskim”, a innymi łódzkimi gazetami. Oskarżały one bowiem Sachsa o kolaborację z okupantem i bezprawne zajęcie redakcji i drukarni, czyli o bezprawne przywłaszczenie mienia państwowego. Sprawa ciągnęła się przez długie lata. Rząd powołał kuratorów majątku w osobach Aleksego Rżewskiego i Kazimierza Pużaka. Byli to oczywiście socjaliści pełną gębą, a Sachs jeszcze przed I wojną światową współpracował z czasopismami wydawanymi przez SDKPiL oraz PPS-Lewicę. Kuratela Pużaka i Rżewskiego skończyła się tym, że nakazano Sachsowi wpłacenie pewnej kwoty na rzecz państwa. Dzięki temu Sachs mógł nadal wydawać gazetę. Jedyne co wiemy o wpłaconej kwocie to fakt, że była „pewna”.

Sachs był wydawcą i redaktorem naczelnym gazet „Głos”, „Głos Polski”, „Goniec Wieczorny Ilustrowany”, „Kurier Czerwony”, współpracował z czasopismami „Echa Płockie”, „Gazeta Lubelska” i „Ziarno”. Ten Płock był chyba Mekką polskiego socjalizmu, bo którego biogramu bym nie czytał, to nazwa tego miasteczka znajdzie się w nim na bank. Jak widzimy w życiorysie Sachsa pojawia się też tytuł „Ziarno”, a jak ziarno to znaczy, że na zbożach musiał się Maurycy znać.

Pewnie dlatego już 12 listopada 1918 roku na drugiej stronie „Głosu Polskiego” znajdziemy obszerny artykuł p.t. „Głodu nie będzie. Nadmiar pszenicy na rynkach wszechświatowych”. Oto cytat z tego artykułu:

„Na ryku wszechświatowym mamy przykłady, wskazujące jasno, że pszenicy większe nagromadzają się zapasy, aniżeli w pierwszych latach wojny przypuszczać było można. Nie zapomnieliśmy jeszcze głoszonego hasła, że w pierwszych latach po wojnie nastąpią w całym świecie lata głodu. A tymczasem dzisiaj przedstawia się ta sprawa tak, że zapasów pszenicy jest nadmiar. Wytłumaczenie tego objawu jest proste. Długie trwanie wojny i coraz większy brak statków do przewozu zapasów z odległych krajów produkujących, a co za tem idzie ograniczenie konsumpcji w neutralnych i wojujących państwach europejskich zmuszały te kraje do gromadzenie zapasów, które przybrały takie rozmiary, jakich jeszcze nie było w historii handlu. Przede wszystkiem Australja ma zapasy 6 miljonów ton gotowej do wywozu pszenicy, do których przyłączy się jeszcze tegoroczne żniwo. Co zaś taki zapas znaczy, zrozumiemy uprzytomniając sobie, że największy dotychczas zbiór pszenicy w Niemczech wynosił ogółem 4 i pół miliona ton”.

Potem dowiadujemy się, że zapasy liczone w milionach ton mają także Indie, Argentyna, Kanada, Stany Zjednoczone i że jest tego co najmniej 25 milionów ton, a zapasy jeszcze się powiększą, bo Europa konsumowała przed wojną 14-16 milionów ton rocznie.

No dobrze zapytacie, ale gdzie tu zarobek. Przecież widać jak na dłoni, że ten kto ma zboże, ten ma wielki problem, bo ceny będą spadać. Macie oczywiście rację tyle, że z książeczki którą wkrótce omówię dowiemy się z jakiego pułapu owe ceny spadały…

Pojawiają się tu jednak i inne ciekawe kwestie, które można by zacząć tropić. Wszak jeśli jakiegoś towaru brakuje, to jego cena idzie w górę. A czego brakowało w tym momencie? Statków, czyli frachtu. Jak myślicie, czy pan Rotschild był już na taką ewentualność przygotowany???

I kwestia ostatnia ale nie najmniej ważna, co ów artykuł mówił polskim ziemianom? Moim zdaniem przekaz był prosty – ziemia to ciężar, którego nie uniesiecie. Ceny będą spadać do poziomu, który „niewidzialna ręka rynku” uzna za odpowiedni. Ceny będą tak niskie, że rozstając się wkrótce ze swoimi wielkimi areałami nie będziecie nawet zanadto płakać, a reformę rolną przełkniecie łatwo. Nie będziecie, drodzy ziemianie mieć kapitałów na rozruch wielkich upraw, więc część z was sięgnie po kredyty, a potem okaże się, że jak byście nie kombinowali wielkopowierzchniowa gospodarka rolna na pewno się wam nie opłaci.

Tych niezwykle ciekawych artykułów opisujących realia pierwszego dnia niepodległości jest dużo więcej. Nie będę tu przytaczał relacji z rewolucyjnych drżeń w Berlinie (możecie zajrzeć sami), ale zerknijmy na artykulik p.t. „Co gubernator austrjacki wywiózł z Belgradu? Ale mu wszystko odebrali Słowianie południowi”

Już tytuł mówi, że południowi Słowianie będą odbierać wszystko, co uznają że im się należy i będą to robić kosztem Austrii.

Gubernator był bowiem w świetle artykułu, zwykłym cesarskim złodziejem, który okradł małą biedną Serbię. A co ukradł paskudny gubernator. Otóż ponoć było to 10 000 wołów, 10 000 świń, 4000 owiec, 15 wagonów wina, 400 wagonów powideł (?!) i 16 milionów koron w gotówce.

Na szczęście cały transport wpadł w ręce rady narodowej południowosłowiańskiej i ohydna kradzież nie doszła do skutku. „Tak wyglądają epilogi „wojny obronnej” Austro-Węgier” – kończy autor artykułu.

Prorok jakiś czy co? Rzeczywiście to był epilog cesarstwa Austro-Wegier. Był to jednocześnie prolog naszej niepodległości. Niepodległości prima naczelnego sortu oczywiście!

A tu pszeniczny biały lekko sponiewierany kruk - książka, której przyjrzymy się dokładniej w kolejnym wpisie. Zapraszam.

https://allegro.pl/uzytkownik/makulekturapl?order=m

„Głos Polski” przez kolejne 10 lat odnosił sukcesy (które się w dość ciekawych okolicznościach nagle skończyły). „Głos” skupiał kwiat łódzkiego i warszawskiego dziennikarstwa. Podobno jego najwierniejszymi czytelnikami była spolonizowana inteligencja żydowska…

---

tagi:

	betacool
	27 października 2018 12:52

31     3465    12 zaloguj sie by polubić