makulektura.pl

makulektura nr 6

 

Uwodzicielskie obietnice obdarcia ze skóry.

 

Ludwik Krzywicki: Wspomnienia t.II

 

 

Wyobraźcie sobie dziesięciolatka w białej koszuli, granatowych spodniach i bordowym krawaciku stojącego na środku sceny i mówiącego do wypełnionej sali taki tekst:

„Dziś szkoła nasza otrzymała pełną nazwę. Będziemy mieć swego patrona, a jego imię widnieć będzie na tablicy, szkolnej pieczęci i złotymi zgłoskami wypisane będzie na sztandarze, który już za chwilę przejmiemy w swoje ręce. Przejmiemy go z radością, z drżeniem rąk, z biciem dziecięcych serduszek”.

To ja byłem tym dziesięciolatkiem. A dzień, o którym piszę był tym, w którym podstawówka, popularnie nazywana w naszym miasteczku „jedynką” została Szkołą Podstawową nr 1 im. Ludwika Waryńskiego.

Po moim tekście „szła” etiuda rewolucyjna zagrana przez jaką starszą koleżankę na fortepianie, a potem „Elegia o śmierci Ludwika Waryńskiego”. Później były jakieś przemowy i dużo braw, a po skończonej uroczystej akademii, za kulisy wpadł jakiś pan z kajecikiem. Zapytał, czy mam kartkę z tekstem, który recytowałem. Ja jej nie miałem, bo zmieniłem spodnie na odświętne. On mnie poprosił, żeby mu powtórzyć tekst, więc mu go jeszcze raz wyrecytowałem. Zapytał mnie jeszcze o imię i o to, w której jestem klasie.

Okazało się, że to był dziennikarz z „Gazety Olsztyńskiej”, a dzień później pani na lekcji polskiego odczytała nam relację z tej uroczystości i było w niej też o mnie i zacytowany był cały tekst, który tak dzielnie recytowałem.

Ja ten tekst pamiętam do dziś, bo próby do uroczystości trwały cały miesiąc. Zapał był taki, że brałem udział i w próbach chóru i w próbach recytacji. Raz terminy się nałożyły, więc w klasie wybuchła awantura, że mnie nie było na ćwiczeniu śpiewu. Chyba recytacja okazała się ważniejsza niż jeden słowik w chórze więcej, bo od tej pory już tylko deklamowałem.

Ja się szczerze przyznam, że o tym Waryńskim, to zupełnie zapomniałem, choć wtedy, przed laty, żal mi go było, że umierał w tym Szchlusselburgu i że się cienie tak potwornie w jego celi zbierały...

Potem historia potoczyła się tak, że czytanie o jakiś starych bohaterach było obciachem, więc nigdy temat Waryńskiego nawet na najkrótszą chwilę mnie nie zajął. Działo się to do czasu, gdy Coryllus nie zapowiedział, że zacznie pisać baśni o socjalistach.

Pomyślałem, że warto poczytać coś więcej, o tym, o czym ma zamiar napisać, choćby po to, żeby od czasu do czasu błysnąć anegdotką w komentarzach na jego blogu. Pewnego razu w jakiejś wypchanej książkami paczce przyszedł jeden tom wspomnień nieznanego mi w ogóle wcześniej Krzywickiego.

Okazało się, że tam są same „anegdoty”. Wkrótce skompletowałem trzy tomy, ale czasami dokupowałem tego Krzywickiego, tylko po to, by osiągnąć limit nie płacenia za przesyłkę. Krótko mówiąc mam nadkomplet tomów drugich i trzecich.

Przyznam, że był to do momentu ukazania się „Socjalizmu i śmierci” produkt dość łatwo dostępny, ale teraz internet jest wyczyszczony ze śladów wspomnień Krzywickiego. Są w dużej ilości jego dzieła, ale wspomnienia się ulotniły, choć ich pierwsze i jedyne wydanie nie było najmniejsze – 4205 egzemplarzy. Warto dodać, że tekst wspomnień przygotowali do druku i opatrzyli przypisami Wanda Jedlicka i Janusz Wilhelmi.

Tak, czy inaczej komplet „anegdot” (trzy tomy) sobie zachowam, a Wy możecie się zastanowić, czy warto sięgnąć do zatrutych źródeł i kupić te pojedyncze zbiory wspomnień o najważniejszych bohaterach pierwszego tomu coryllusowej socjalistycznej baśni.

 

http://allegro.pl/listing/user/listing.php?us_id=45865448&order=m

 

***

 

Przyznać muszę, że istoty opisywane we „Wspomnieniach” są rzeczywiście postaciami bardzo baśniowymi.

Zerknijmy do strof o Ludwiku Waryńskim, bo jest on jednym z bohaterów „anegdot” drugiego tomu.

Krzywicki pisze, że bił od niego urok:

„Urok nieodłączny od wielkich „uwodzicieli”. Albowiem Ludwik umiał jednać sobie ludzi, zwłaszcza kiedy tego zapragnął. „Uwodził” ich. Może termin uwodziciel jest nie na miejscu. Podsuwa bowiem skojarzenia dalekie od treści, jaką łączę w chwili obecnej z tym wyrazem. Chodzi mi bowiem o ów odłam żywych spójni społecznych, a więc o owych ludzi, którzy urokiem od nich idącym wiążą innych w zwartą, solidarną gromadę(…)”.

Krzywicki pisze, że Waryński uwodził uśmiechem, dźwięcznym głosem, mimiką, słowem, gestami ręki, a nawet ruchem palców.

Potem przytacza opowieść Gajslera. W czasie studiów był on członkiem organizacji socjalistycznych, po powrocie do domu został przekonany przez ojca, by wybrać drogę zarządzania fabryką. Młody Gajsler często gościł u siebie Waryńskiego i podczas jednej z wizyt zasłyszał taką opowieść:

„Na którymś zgromadzeniu robotniczym zawadzono o stosunki w jakiejś fabryce niezmiernie brutalne i wyzyskiwawcze. I Ludwik po usłyszeniu tych relacji zabrał głos i do przemówienia prócz słów dołączył gesty: „O, przyjdą nowe czasy! Weźmiemy pana fabrykanta i tak, tu dokonał odpowiednich ruchów – będziem darli z niego skórę, pas po pasie”. Przedstawiam sobie wymowę jego gestów, głos dźwięczny, rozbrzmiewający szczerym oburzeniem, jego mimikę twarzy i – uniesienie robotników, kiedy sam Gajsler, a więc poczynający fabrykant, mimo woli w opowieści swej naśladował gesty Ludwika, odtwarzającego przed nim całą tę scenę. Dopiero ochłonąwszy Gajsler zaznaczył Waryńskiemu: „Przecież nie darłbyś skóry z człowieka żywego”. „Naturalnie, nie darłbym! – ten śmiejąc się odparł. I tego uroku nie przestawał wywierać Waryński nawet w sprawach, gdzie zabierał głos zirytowany (…)”.

Chyba ten czar powodował, że skupieni wokół Waryńskiego młodzieńcy potrafili śpiewać gromadnie w pokoju Hotelu Saskiego rewolucyjne pieśni przy otwartym oknie i nikt zaczarowany tym anielskim śpiewem ich nie słyszał, a jak słyszał, to nie donosił.

Ten uwodzicielski czar działał również na kobiety:

„…losy Jentysówny, którą darzył silnym uczuciem i która mu się odwzajemniała, wywoływały w nim silny niepokój, a w dalszym ciągu przyprawiały o roztargnienie. W Cytadeli robił bezowocne starania, ażeby ją poślubić. W stosunku do kobiet nie lubił dorywczych zabaw z nimi – traktował umiłowaną jako małżonkę, mniejsza iż bez obrzędu kościelnego. W ogóle była to natura namiętna, gotowa pić pełną czarą z darów życia, lecz bez uszczerbku dla godności swojej jako człowieka, jak również z poszanowaniem każdej innej indywidualności. Ale jest dziedzina spraw osobistych, a więc święta, do której wtargać nie mamy zamiaru (…)”.

Przyznać muszę, że Krzywicki w tym ponad 600-stronicowym tomie nie zawsze stroni od opisywania spraw osobistych. Znajdziemy tu na przykład historię socjalisty, już zaręczonego, który potrafi przetańczyć całą noc z pewną mężatką, a potem się często z nią spotykać…Swym późniejszym wyjazdem do narzeczonej sprawił jednak, że mężatka na imprezie sylwestrowej wystrzałem odebrała sobie życie.

No jednym słowem uwodziciele potrafiący rozkochać na śmierć, uwodziciele potrafiący z anielskim uśmiechem nieść obietnice obdzierania ze skóry…

 

Ot takie socjalistyczne baśnie…

---

tagi:

	betacool
	1 lipca 2017 15:17

24     2246    5 zaloguj sie by polubić