Niedzielne cudka z Beta-ogródka

 

Zdobycz wzgardzona, czyli o kotach, małej gadzinie i Leninie

 

Mamy dwie kotki. Ta młodsza w ciągu roku znacznie urosła i stała się ofiarą własnych instynktów, czyli takim kocim TERMINATOREM. Rok był suchy, a to podobno sprzyja rozmnażaniu gryzoni. O trafności tej teorii przekonywaliśmy się niemal co dnia, bowiem nasze kotki, uważając nas chyba za mało rozgarnięte nie umiejące polować i zadbać o siebie stwory, nieustannie próbowały nas obdarowywać swoimi zdobyczami. Na tarasie lądowały więc rządki tuszek mysich, ryjówkowych i krecich.

Od czasu do czasu kotki stwierdzały, że warto nauczyć naszą bandę nieudaczników polowania. Lekcje polegały oczywiście na tym, że znosiły do domu okazy żywe, kładły je na środku pokoju i z politowaniem patrzyły, jak nam te łowy idą.

Oczywiście nasze panie początkowo reagowały na żywe gryzonie piskiem. Po tym sezonie już się z tym nieco oswoiły. Mało tego potrafią niektóre z ze stworzeń złapać w słoik i ocalić. Ot choćby jaszczurkę, która po bliższym przyjrzeniu się i porównaniu zdjęcia z zasobami internetowymi, okazała się samczykiem jaszczurki zwinki i to w okresie godowym. Zanim odzyskał on wolność i wyszedł ze słoika, zrobiłem mu zdjęcie, po to by się małej gadzinie dokładniej poprzyglądać – ot tak z czystej ciekawości, wobec okruchów życia, które toczy się gdzieś w pobliżu, często pochowane w trudno dostępnych zakamarkach…

Ta opowieść o małej gadzinie, którą wzgardziły koty nie pojawiła się tu bez przyczyny. Zdarza się bowiem, że niektóre książki są niczym złapana przez koty jaszczurka, czyli okazami niesłusznie wzgardzonymi i nie budzącymi żadnych oznak zainteresowania. A gdyby im się bliżej przyjrzeć, to ho, ho...

A zatem ciekawa historia o wydawnictwie, którym gardzono przez prawie 70 lat.

Pozycja została ona wydana w roku 1960. W nakładzie bardzo małym, bo ledwie 800 egzemplarzy.

Jest to numer „Prac historycznych” z 1960 roku, poświęconemu Leninowi. Niski nakład książki całkowicie poświęconej wodzowi rewolucji trochę dziwi. Nasi sowieccy „przyjaciele” mogli się przecież zbulwersować wydawniczą wstrzemięźliwością dotyczącą postaci ideowego twórcy Kraju Rad. Jeśli rozetniemy strony i przyjrzymy się szczegółowym treściom nieco bliżej, to okaże się, że mały nakład mógł mieć zupełnie inną przyczynę.

Ale zanim ją poznamy, umieszczę tu kolejne zdjęcie - zdjęcie z autografem pewnego księdza:

I oto kolejna makulekturowa zagadka do rozwiązania. Kim był ów ksiądz i dlaczego w jego ręce trafiła praca dotycząca Lenina. I jeszcze jedno pytanie, dlaczego niektórych książek, które do niego dawno temu trafiły, a teraz dziwnym zrządzeniem losu stoją na moich półkach, ów ksiądz nie przeczytał?

Część tej zagadki wyjaśnia fragment wspomnień biskupa Orszulika:

– Zostałem skierowany do sekretariatu episkopatu w 1962 r., do dyspozycji bp Bronisława Dąbrowskiego, zastępcy sekretarza episkopatu bp. Zygmunta Choromańskiego – wspomina bp Orszulik w rozmowie ze swoim następcą, obecnym rzecznikiem KEP, ks. Pawłem Rytlem- Andrianikiem. – Prymas Polski, kard. Stefan Wyszyński zaprosił nas z bp. Dąbrowskim i powiedział, żebyśmy śledzili próby ateizowania społeczeństwa przez władze komunistyczne. Gromadziłem więc związane z tym tematem publikacje książkowe i większe artykuły a w formie biuletynu rozsyłałem takie zestawienie bibliograficzne do wszystkich biskupów i do zarządów zakonów męskich – opowiada bp Orszulik.

Wkrótce owe publikacje książkowe, laicyzacja życia, działania propagandowe stały się tematami małego pisemka, przepisywanego w małej ilości egzemplarzy na maszynach. Nosiło ono nazwę „Pismo Okólne”. Z zespołu redagujące to małe pisemko wyrosło potem Biuro Prasowe Konferencji Episkopatu Polski. A tak internet wyjaśnia tajemnicę osoby księdza Barteckiego:

„W okresie prymasostwa Wyszyńskiego obowiązki zastępcy Biura Prasowego Konferencji Episkopatu Polski i redaktora „Pisma Okólnego” pełnił salezjanin ks. Jan Bartecki”.

Najprawdopodobniejsze wyjaśnienie makulekturowej zagadki wygląda więc tak. Numer „Prac historycznych”, który traktował o Leninie, przesłał księdzu Barteckiemu późniejszy biskup Alojzy Orszulik. Ze stanu książki wnioskuję, że ksiądz Bartecki tych prac nie przeczytał, bowiem strony tego biuletynu pozostały nie rozcięte. Ksiądz Bartecki, potraktował tę pozycję, niczym moje koty swoje niechciane zdobycze. Odłożył je na bok bez wglądu na ich zawartość. Nie powinniśmy się temu zanadto dziwić, bowiem wydawnicza ateizacja była w owym czasie zjawiskiem na tyle pospolitym, że nawet pobieżne zapoznanie się z treściami większości druków, pochłaniałaby tyle czasu, że mogłoby go nie starczyć na inicjatywy tak cenne jak Biuro Prasowe Episkopatu.

A teraz słowo o tym, dlaczego w tym szczególnym przypadku warto było do „Prac historycznych zajrzeć. Otóż znalazł się w nich artykuł dotyczący poronińskiego archiwum Lenina. Historia tego zbioru jest arcyciekawa. Lenin przebywał w Poroninie do wybuchu wojny. Wtedy został aresztowany, a następnie, w dużej mierze dzięki interwencji kilku naszych znanych rodaków, wypuszczony na wolność. Pod koniec sierpnia 1914 roku Lenin w pośpiechu opuścił Poronin i wyjechał do Szwajcarii. Ta pośpieszna ewakuacja sprawiła, że pozostawił on w Poroninie swą niemałą bibliotekę, którą wkrótce zaczęły się interesować szacowne osoby i poważne instytucje. W listopadzie 1918 roku, w ledwie w dziewięć dni po odzyskaniu niepodległości, w Poroninie zjawiła się polska żandarmeria wojskowa, a z jej raportów wynika, że zajęła pół tony papierów należących do wodza rewolucji. Można tę formację pochwalić za iście rewolucyjną czujność, bowiem trzy miesiące później ta sama żandarmeria raportowała, że do Zakopanego zjechał Jakub Hanecki (właśc. Jakub Fürstenberg) – polski, rosyjski (a następnie radziecki) działacz komunistyczny, bliski współpracownik i skarbnik Lenina. Celem tej wizyty było zebranie, wywiezienie lub ukrycie rękopisów i pozostałości po Lenine.

Na niewielką część książek po wodzu rewolucji natknął się Adam Grzymała-Siedlecki, któremu w jednej z krakowskich jatek, zapakowano mięso w zapisane cyrylicą papiery. Czujny pan Adam zaproponował sprzedawczyni wymianę i za wagę papieru pakowego odzyskał część papierzysk, które jak się potem okazało, pochodziły z biblioteki Lenina. Papiery te trafiły potem do Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy.

Zbiór zarekwirowany przez Dwójkę i zdobycze znalezione przez Grzymałę-Siedleckiego, prawie przez cały okres międzywojnia były przedmiotem targów. Przez wiele lat głównym negocjatorem ze strony Kraju Rad, był Hanecki. Za leninowskie papiery oferowano podobno 2000 tysiące poloników. Dwójka nie zgodziła się na tę wymianę, choć w roku 1924, jakiegoś małego targu dobito, gdyż za jakieś leninowskie rękopisy, Sowieci przekazali dwa arrasy, które trafiły na Wawel.

Nie były to jednak papiery, na których najbardziej Haneckiemu zależało. W 1933 przyjeżdżał on jeszcze dwukrotnie do Polski, by pamiątek po Leninie szukać i ich zwrot negocjować. Nieco później zainteresowanie poleninowskim zbiorem przejawiali także Niemcy.

9 listopada 1939 r. po zajęciu Bydgoszczy przez Niemców, nowy niemiecki dyrektor biblioteki, Lang wysłał list, w którym zawiadomił o bydgoskich książkach Lenina kancelarię Hitlera. Książki pozostały w Bibliotece Miejskiej aż do końca okupacji. Bezpośrednio po wojnie pisano, że pamiątki po Leninie były podobno przez Niemców wielokrotnie wynoszone i przenoszone, a pod koniec 1944 r. przygotowano je jako najcenniejsze zbiory biblioteki do wywiezienia w głąb Niemiec. Zajęcie Bydgoszczy przez Armię Czerwoną było tak nagłe, że już nie zdążono książek wywieźć. Gdy w dzień wyzwolenia Bydgoszczy zjawili się w bibliotece żołnierze radzieccy, według kustosz Marii Wierzbickiej pierwsze ich pytanie brzmiało: „Czy ocalały książki Lenina?”. Pracownicy biblioteki nie wiedzieli, więc pod okiem adiutanta samego marszałka Rokossowskiego zaczęli szukać. Z powodzeniem. Tyle, że znalezisko bydgoskie, które wkrótce stało się darem narodu polskiego dla narodu radzieckiego nie było chyba tym, czego szukano. Rząd Kraju Rad kontynuował poszukiwania leninianów na terytorium Polski. Akcję tę prowadził major Szczukin, który szukał nie tylko pamiątek po wodzu rewolucji, ale zbierał także relacje ludzi, którzy się z nim zetknęli. Cały szereg akcji poszukiwawczych prowadził także Wydział, a potem Zakład Historii Partii przy KC PZPR.

I nagle w 1953 wielka zguba się odnalazła…

Ktoś ją „zdeponował” w wielce szacownej muzealnej instytucji. Kto był tym, który wyprzedził polską żandarmerię i sowieckich bibliofilów, kto zadbał o to, by na trop papierów nie wpadli niemieccy okupanci?

Wskazanie pada na mało dziś pamiętaną osobę, która w 1926 roku, tuż po zamachu majowym była kandydatem na urząd premiera.

Papiery po Leninie oglądało niewiele osób, bowiem sensacyjne znalezisko w trybie ekspresowym stało się darem narodu polskiego dla Kraju Rad. Jedną z niewielu osób, które mogły się tym cennym papierom przyglądnąć był Henryk Dobrowolski – powojenny Prezydent Krakowa i późniejszy szef Archiwum Państwowego w Krakowie. Ale o tym, co w owych leninianach odnalazł nie napiszę.

Możecie zerknąć sami, albo do egzemplarza „Prac historycznych” z 1960 roku z autografem księdza Barteckiego:

 

https://allegrolokalnie.pl/oferta/prace-historyczne-zeszyt-7-r-1960

albo do austro-wegierskiego numeru „Szkoły Nawigatorów” i do „Gaci po Leninie”…

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/szkola-nawigatorow-nr-24-austro-wegierski/

 

To dopiero zalatująca wonią socjalistycznej niepodległości bielizna.

O rety, do czego ja Was zachęcam?

Chyba do tego, do czego przez cały sezon próbowały mnie zachęcić moje dwie łowne kotki…

---

tagi: szkoła nawigatorów  lenin  koty  jaszczurka  poronim  archiwum  ksiądz bartecki 

	betacool
	18 listopada 2019 11:31

24     2249    12 zaloguj sie by polubić