makulektura.pl

Makulektura nr 20 i nr 21

 

Kroniki zapowiadanych śmierci. Ku pamięci ofiar wszelkich niecnot.

 

Gabriel Garcia Marquez: Kronika zapowiedzianej śmierci.

Józef Piłsudski: Wspomnienia o Gabrjelu Narutowiczu (wyd. Warszawa 1923).

 

 

Tak się jakoś dziwnie poskładało, że zsumowane słowa „Gabriel”, które raz po raz pojawią się w tym tekście będą stanowić wartość o potędze zdecydowanie nieujemnej. Jeśli jednak ktoś chce koniecznie poczytać o potęgach ze znakiem minus, to musi opuścić ten wpis, zerknąć nieco w lewo i dostanie czego chciał. Mamy tu w Szkole Nawigatorów pełen asortyment potęgowania.

Dodam tylko, że moim zdaniem nie powinniśmy zapominać o tym, że nauka w szkole to nie tylko to, co chłonęliśmy w salach lekcyjnych, ale także to, czego nauczyły nas korytarze i boiska podczas przerw. Tyle tytułem dygresji i małej reklamy wpisu Pana Marka.

 

Teraz chyba wypada krótko wyjaśnić, skąd tutaj wzięło takie nasycenie imieniem Gabriel.

Otóż jakiś czas temu w poszukiwaniu tekstów o dość niezwykłych moim zdaniem losach Narutowicza, sięgnąłem po książeczkę, która ukazała się w 1923 roku, a potem już nigdy nie była wznowiona.

Przypadek o tyle dziwny, że autorem tego dziełka jest nie kto inny jak Józef Piłsudski. Drugi dziw jest taki, że książka traktuje o pierwszym prezydencie drugiej RP, czyli także o osobie ważnej. Jakieś niezwykłe zawirowania sprawiły jednak, że dzieło autorstwa ważnego rodaka, który napisał wspomnienia o innym ważnym rodaku, od prawie stu lat wydawcy uznają za sprawę jest na tyle nieważną, że nie ma co do niej wracać.

Tak się dobrze składa, że większość gromadzących się tu osób ma kompletnie pozamieniane bieguny ważności i nieważności i chętnie włazi podczas swoich intelektualnych wycieczek w rejony oznaczone żółto-czarną taśmą i tablicą: „Nie wchodzić. Strefa braku ważności”. Ja także uwielbiam czasami wetknąć nos poza taśmę, a tu - tak jak w dobrym kryminale - pełno śladów nie zabezpieczonych przez kiepskich gliniarzy.

Tak było i tym razem. Po ledwie kilkunastu stronach lektury prozy wspomnieniowej Piłsudskiego, przypomniała mi się czytana dawno temu, nieobszerna opowieść Marqueza – „Kronika zapowiedzianej śmierci”.

Dlaczego akurat ta historia?

Dlatego, że opowiada ona o zabójstwie pewnego człowieka, który zginął, choć z wielu powodów zginąć nie powinien. Zdarzyło się bowiem tak, że w noc poślubną pewna dama, a może raczej panienka, okrutnie rozczarowała swego dopiero co zaprzysiężonego męża. Okazało się, że jest ona zwykła niecnotą, bowiem nie doniosła do małżeńskiego łoża skarbu swego dziewictwa. Małżonek będąc w stanie najwyższego wzburzenia odstawił ją do mamy i wyjechał w siną dal. Mama wpadła w złość. Podczas kłótni i rodzinnych lamentów świeżo upieczona, a już opuszczona małżonka zdradziła imię sprawcy ewidentnej niezręczności, a bracia kierując się imperatywem honorowej zemsty udali się do miasteczka, by przywrócić honor rodzinie.

Idąc ulicami miasteczka bracia bliźniacy zaglądali to tu, to tam i rozpowiadali, że idą zabić drania, który zafundował ich siostrze stan permanentnej niecnoty.

Prawie całe miasteczko wiedziało, co mają zamiar uczynić.

Co ciekawe, braciom najprawdopodobniej zależało na rozgłosie, bo chyba nie do końca chciało im się tego poszukiwanego nieszczęśnika zabijać. Bardzo głośno oznajmiając konieczność swej dramatycznej powinności, bardzo po cichu liczyli, że Santiago Nasar zostanie przez kogoś ostrzeżony.

Cała seria zdarzeń i ludzkich zaniechań spowodowała, że nikt go jednak nie uprzedził przed nadciągającą parą nieszczęść, więc zginął od ciosów zadanych nożami. Chyba warto nadmienić, że wiele wskazuje na to, że Santiago wcale nie był rzeczywistym sprawcą utraty dziewictwa, a przynajmniej, to nie tej konkretnej damy… pardon – panienki. Santiago stał się w ten sposób ofiarą bardzo szeroko pojętej niecnoty i ofiarą zupełnie nie swoich przewinień.

Tą mini powieść Marqueza otwiera zdanie, które powiada, że Santiago w dniu, w którym miał być zabity wstał o piątej trzydzieści, a zamyka zdanie, które informuje, że wszedł przez drzwi otwarte o godzinie szóstej i padł...

Co to ma wspólnego z Gabrielem Narutowiczem?

Podobieństw jest dużo i zaraz tu sobie o nich opowiemy. Na pewno tym, co różni prezydenta od Santiago Nasara jest fakt, że Nasar, o tym że ktoś chce go zabić, do samego swego marnego końca zupełnie nic nie wiedział. Narutowicz zdawał sobie z tego sprawę.

Ewidentnym natomiast podobieństwem jest to, że w miasteczku, w którym urzędowali Narutowicz i Piłsudski prawie wszyscy wiedzieli co się nieświętego święci, tyle że miasteczko było zdecydowanie większe, a cała akcja nie rozegrała się tak błyskawicznie jak u Marqueza. Czasu i osób, które mogły nieszczęściu Narutowicza zaradzić, było więc zdecydowanie więcej.

W poprzednim wpisie zasygnalizowałem, że z dużym prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że Gabriel Narutowicz, który odrzucił kilka ofert powrotu do Polski, wrócił do kraju z powodu kobiety, którą kochał. Ofertą, której nie był w stanie odrzucić, było objęcie ministerstwa robót publicznych, w którego murach zatrudniono jako bibliotekarkę jego dawną miłość, która była jednocześnie siostrą umarłej żony Narutowicza. Ową panią była – Józefa Krzyżanowska – Kodis - świeża wdowa, o poglądach wielce postępowych ale nie na tyle, by przyjąć kilkukrotne oświadczyny Gabriela. Spotkałem się z taką uwagą (poczynioną przez kobietę), że Józefa pozostała wierna swojej pierwszej jedynej miłości. Ja nie jestem tego taki pewien. Odrzucenie awansów ze strony ministra i osoby błyskawicznie pnącej się po szczeblach władzy, można tłumaczyć brakami uczucia. Ja bym jednak raczej obstawiał opcję, że bibliotekarka była na tyle dobrze poinformowana, by uczuciem nie zapłonąć.

Narutowicz zorientował się bardzo szybko w co się wpakował. Podległe mu ministerstwo zmagało się bowiem z chronicznym brakiem pieniędzy. Biura resortu liczyły 25 oddziałów i zatrudniały 3700 urzędników. Piłsudski w swych wspomnieniach pisze o tym tak:

„I wtedy nagle dowiedziałem się o jednej poważnej batalji, (pisownia oryginalna) wygranej prawie całkowicie przez tak nieznaczący resort, jak roboty publiczne. Dowiedziałem się wtedy, że p. Narutowicz postawił spokojnie sprawę tak, jak należało ją stawiać. Zaproponował on zniesienie Ministerstwa robót publicznych, jako niepotrzebnego, z chwilą, gdy fundusze, które ma w swojej dyspozycji, ledwie wystarczają na utrzymanie urzędników, bez dania jakiegokolwiek ekwiwalentu państwu w postaci pracy, związanej z celem i przeznaczeniem swego ministerjum. Batalja została wygrana, gdyż 9 miljardów, (o ile sobie przypominam chodziło o podobną sumę,) zostało przyznane ze względów personalnych dla zatrzymania istnienia ministra i jego urzędników ".

Narutowicz wygrał, a Marszałek twierdzi, że „obiło się to o jego uszy”, gdyż zazwyczaj takie zwycięstwo oznaczało ubytek w budżecie wojskowym, którym zajmował się... Piłsudski.

Dość wstrząsający to obrazek, czyż nie? Ministerstwo robót, w którym pracują za publiczne pieniądze wyłącznie zatrudnione tam biurwy i koledzy królika i „przerabiają” w ministerialnym gmaszysku CAŁY!!! budżet robót publicznych, do ostatniego grosza, do samiutkiego spodu. Brakuje pieniędzy, by płacić im pensje.

Do tego Naczelnik Piłsudski dowiadujący się nagle o fakcie, który za chwilę tylko ledwie „obija się o jego uszy”, choć zahacza potężnie o jego budżet.

Narutowicz chciał coś zmienić. Tak mówił do swoich podwładnych (chyba wybranych, bo zebranie z całym personelem musiałby przeprowadzić na sporym placu lub stadionie):

„Przyszedłem do panów, aby uczciwie pracować. Materiały, z którymi się zapoznałem, wystarczyłyby w innym kraju do natychmiastowego rozwiązania tego ministerstwa. W naszych warunkach nie zostanie ono rozwiązane, ale musi zacząć dobrze pracować. Wszyscy, którzy traktują swoje tutaj posady jako źródło osobistych korzyści czy teren wypoczynkowy, będą musieli je opuścić. Cele, które mogę realizować, wymagają zespołu o połowę mniejszego, ale za to takiego, na który mogę zawsze liczyć”.

Narutowicz rozpoczął zmiany. Ograniczył personel do 2800 osób (daleko było do założonej połowy), zyskując przy okazji wielu ustosunkowanych wrogów.

Cóż można zrobić z gościem, który przejmuje się swoją rolą w instytucji, która dysponuje masą etatów i rosnącym budżetem. Tak, tak - trzeba go przenieść na inny ważny, acz nie tak potężny ekonomicznie i kadrowo front. Narutowicz szybko awansował na… ministra spraw zagranicznych.

Opowieść jak zwykle nam się rozrasta, więc tu na chwilę przystaniemy.

Wspomniane książki jak zwykle pod linkiem, choć ostrzegam, że broszurka autorstwa Piłsudskiego jest w stanie przypominającym Narutowicza przed zamachem, czyli jest dość mocno sponiewierana.

http://allegro.pl/uzytkownik/makulekturapl?order=m

Książeczka ma stemple biblioteki Mazowieckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej w Łowiczu, która z tego co się orientuję chyba również nie przeżyła, tyle że zupełnie innej transformacji.

Co do książeczki Marqueza, to ewidentnym smaczkiem jest reklama Centralnego Biura Maklerskiego Banku Pekao s.a. na wewnętrznej stronie tylnej okładki. Otóż  maklerzy z 1991 roku (data wydania) reklamowali swą fachowość, solidność, bezpieczeństwo i dyskrecję w dziele, zapowiadającym czyjś niechybny koniec...

Przynajmniej po latach trudno im zarzucić, że nie ostrzegali…

To tyle. Zapraszam na kolejny odcinek, w którym Narutowicz zginie, ale my niezmiennie będziemy próbować zajrzeć w miejsca pozabezpieczane taśmą.

---

tagi: narutowicz marquez piłsudski 

	betacool
	3 listopada 2017 14:19

36     2559    11 zaloguj sie by polubić