Mocno osobiste Stany nieoczywiste - cz.2 - Masoneria, a wybór majonezu

„Czasami mam wrażenie, że jesteśmy jak ten praski gliniany gigant, bezkształtny, bezrozumny i bezsilny, dopóki w jego usta rabin nie włoży pergaminu z imieniem Boga. Wtedy ozywamy, zadziwiamy siebie, ale przede wszystkim publiczność dookoła pokazem nadzwyczajnej siły i odporności, ale już nie samodzielności i roztropności, po czym, kiedy pergamin ten zostanie nam odjęty, tracimy wszystko i na powrót zastygamy, wracamy do pierwotnej postaci, do kupy gliny”.

Jacek Drobny, Albośmy to jacy tacy, czyli historia czerwia polskiego, Szkoła Nawigatorów, nr 11

J. Lipchitz - "Rządy ludu", pomnik w centrum Fialadelfii (okolice ratusza i świątyni masońskiej) - trochę przypomina mi kupę gliny, która lada chwila się zawali...

 

Gdy się jest za granicą dłuższy czas to jedną z pierwszych rzeczy, za którą się tęskni są chyba smaki.

Nie jest to dokuczliwe, kiedy wyjedzie się na kilka tygodni, bo w tym czasie metodą prób i błędów, człowiek poznaje lokalne specjały. Ale, gdy jest się poza Polską przez parę miesięcy to organizm zaczyna się dopominać o swoją porcję tych wiktuałów, których brakuje najbardziej – twarogu, ogórków kiszonych, pierogów, kiełbasy, majonezu kieleckiego, najzwyklejszego pasztetu z kogutkiem lub bez, musztardy sarepskiej, dobrego miodu, maślanki. W każdym razie nasza córka, która spędzała w Stanach pół roku złamała się po mniej więcej czterech miesiącach i odwiedziła filadelfijski sklep z polską żywnością pakując w torby, czego wyposzczony żołądek pragnął i dostając kawał kiełbasy w tak zwanym gratisie.

Te charakterystyczne, związane z konkretnymi markami smaki, pojawiły się wraz z dużymi firmami przetwórstwa żywności, które starają się przywiązać klienta charakterystyczną nutą smakową. Przyznam, że rola rodziny w kształtowaniu tych bardzo specyficznych gustów jest niemała. Lubię określony ketchup, musztardę, chrzan, majonez, maślankę, a i wędlin od lat dostarcza mi ten sam producent. Czegoś, co raz znalezione i smaczne po prostu staram się trzymać, bowiem eksperymenty przynoszą zdecydowanie więcej rozczarowań niż wspaniałych odkryć. W każdym razie, jeśli chodzi o majonez to w naszym domu bezapelacyjnie króluje „Kielecki”.

Im dłużej o tym myślę, tym bardziej jestem przekonany, że coś czego dotkliwie doświadczamy teraz nie dokuczało aż tak mocno sto, dwieście, czy trzysta lat temu. Podstawowe produkty żywnościowe i dostępne przyprawy nie różniły się aż tak bardzo, a ich przetwórstwo wiązało się z konkretnym kucharzem, a tylko z rzadka z firmą produkującą specyficzny smak wspomnianego tu majonezu. Amerykańscy kolonizatorzy nie tęsknili więc raczej za degustacyjnymi wspomnieniami ze starego kontynentu.

Rozglądając się po Filadelfii i okolicach trudno także wyobrazić sobie, że przybysze z Europy mogli rozpamiętywać pozostawione krajobrazy, gdyż to co oferowała przyroda na wschodnim wybrzeżu Stanów, musiało na tle mocno wylesionej i wyeksploatowanej Europy prawdziwie zachwycać.

Jednak kilka niedługich spacerów po centrum Filadelfii unaocznia pewną niewypowiedzianą tęsknotę za czymś w starej Europie pozostawionym. Czegóż takiego brakło kolonistom i troskliwie chcieli odtworzyć na amerykańskim gruncie? Moim zdaniem w krajobrazie miasta widać tęsknotę za architektoniczno-duchowymi drogowskazami. Za katedrami, za czarem architektury romańskiej i gotyckiej. Ilość świątyń odwołujących się do starych europejskich realizacji jest naprawdę duża. Poniższe fotografie to ledwie kilka kropli zaczerpniętej z misy pełnej takich odwołań:

Choć według mnie ilościowo dominuje neogotyk, to zdumiewa ilość realizacji neoromańskich, neorenesansowych, neobarokowych i neoklasycystycznych. Tworzy to niesamowity kontrast, bowiem amerykańska architektura świecka z końca XIX wieku wyznaczała nowe światowe trendy, ale budowle sakralne zakotwiczone są na dobre we wzorcach Starego Świata i oczekiwaniom zleceniodawców towarzyszyła ambicja zbliżenia się do pierwowzorów i realizacji dawnych europejskich mistrzów.

fot: Katedra pod wezwaniem świętego Piotra i Pawła. Centrum Filadelfii.

 

Charakterystyczną cechą tych kamiennych drogowskazów było i jest to, że świątynie reprezentowały bardzo różnorodne religijne wspólnoty.

Wiara w lepszą przyszłość i nadzieja na wspaniałe perspektywy, przyciągały do Ameryki wyznawców licznych wyznań i religii. Duża ilość emigrantów protestanckich sprawiała, że każdy odłam miał ambicję wybudowania swojej świątyni. Oprócz wiary i nadziei istnieje jednak trzecia z cnót, która jest ze wszystkich największa. Wiemy, że jest nią miłość. Doskonale zdawali sobie z siły owego uczucia wszyscy starsi wiekiem i rangą obywatele Pensylwanii. Wydaje mi się, że sposób na ocalenie powiększających się błyskawicznym tempie materialnych efektów wiary i nadziei, deponowanych w lokalnych przedsięwzięciach, mógł być tylko jeden. Przed niekontrolowanymi płomieniami młodzieńczych miłości, mogła je ustrzec jedynie kardynalna zasada, mówiąca że nie można być ortodoksyjnym wyznawcą smaku jednego majonezu. Pokuszę się o przełożenie tej reguły na język nie związany z kulinariami. Gdy na obszarze wielkości krakowskiego starego miasta znajdujemy mniej więcej tyle świątyń, co w Krakowie, lecz nie przynależą one w ogromnej większości do jednego wyznania, to ryzyko miłości owocującej związkiem ekumenicznym niepomiernie wzrasta. Mało tego, z punktu widzenia zamożnych rodziców, możliwość połączenia fortun, przy fundamentalnie odmiennych opcjach "preferencji majonezowych” była prawie niewykonalna. Ale założenie, że fortunę zbitą na plantacjach zielonego groszku można połączyć z fortuną ziemniaczaną, marchewkową albo jajeczną pod warunkiem, że substancją scalającą będzie jakikolwiek (bez upierania się przy konkretnym smaku) majonez, wydaje się z finansowego punktu liczenia, opcją idealną, choć może nieortodoksyjnie idealistyczną.

Te kulinarno-wyznaniowe paralele przyszły mi do głowy podczas zwiedzania filadelfijskiej świątyni masońskiej. Przystępujący do loży mężczyzna, oprócz pełnoletności, musiał spełnić tylko jeden dodatkowy warunek. Miał wierzyć w boga. Jakiegokolwiek boga.

Eklektyczne wnętrza ogromnych sal świątyni zdają się to potwierdzać i wręcz epatują ekumenizmem. Mamy więc salę egipską, judaistyczną, antyczną, orientalną (raczej muzułmańską).

Ta mieszanka stylów i zbyteczne zadęcie sprawiają, że przebywając w tym przybytku mamy wrażenia dalekie od tych, które towarzyszą nam w kościołach. Są one bliższe temu, co czujemy w kasynach Las Vegas, że jeśli można wygrać los na finansowej loterii życia, to tylko tutaj.

To co wydarzyło się w trakcie kolejnego wieku od ustanowienia założenia „majonezowej nieortodoksji” widać doskonale w architekturze Filadelfii. Efekty jednoczenia fortun osiągane kosztem pisania imienia Boga małą literą, były imponujące i gabarytami przerosły to wszystko, co kiedyś w imię Boga człowiek zbudował.

Rosnące ceny gruntu i sięgające niebios poziomy czynszu spowodowały, że ilość parafian w centrum miasta gwałtownie się kurczy. Dość powiedzieć, że ilość parafian katedry Piotra i Pawła to zaledwie ok. 1000 dusz, czyli mniej więcej tyle ile w wiosce, w której mieszkam.

Starcia religii z ekonomią coraz częściej kończą się rozbiórkami świątyń, jak choćby tej ze zdjęcia, która przegrała konfrontację z lokalną deweloperką.

zdjęcie źródło: https://hiddencityphila.org/wp-content/gallery/christ-memorial/IMG_0158.jpg

 

Architektura to nie jedyna dziedzina, w której Stwórca został zdominowany przez efekty ludzkich unii zawartych w imię bożków, a w kontrze do Jedynego Boga.

Nawet instrument, który został stworzony niemal wyłącznie po to, by dźwiękami głosić Jego wielkość i chwałę, został zaprzęgnięty do sprzedaży towarów w galerii handlowej.

Trudno opisać wrażenia z takiego koncertu. Akustyka wspaniała, organy imponujące i wymiarami i dźwiękiem, tyle że gdzieś tam pod czaszką lęgnie się myśl, czy chodzi w tym przedsięwzięciu o zwiększenie frekwencji i sprzedaży, czy bardziej o podniesienie zakupów do rangi nowej religii?

Dopiero, gdy człowiek wyrwie się poza centrum miasta jest w stanie stwierdzić, że na przekór ludzkich starań proporcje między niebem, a tym co ziemskie są jednak zachowane i choćby ludzkość starała się wedrzeć w niebo i poukładać je według swoich linii i reguł, to musi liczyć się z tym, że niebiosa ogarną to po swojemu, ukazując potęgę swego majestatu.

Ten wpis rozpoczął się fragmentem niezapomnianego artykułu Jacka Drobnego pochodzącego ze Szkoły Nawigatorów z 2016 roku. Numer ten nosił drogowskazowy tytuł "Quo vadis Poloniae?".

Ja, przyglądając się nieco bliżej współczesnym realiom i historii Stanów Zjednoczonych miałem niemal nieprzerwane wrażenie, że Polska jest ledwie małą glinianą figurką, przy amerykańskim Golemie, który jest nieskończenie większy i wydaje się chwiać o wiele potężniej, być może dlatego, że ktoś wiele lat temu wsadził mu w usta pergamin z imieniem Boga, tyle że napisał je małą literą...

Póki co link do aukcji dwóch świetnych archiwalnych numerów Szkoły Nawigatorów, których tematyka łączy się z tym wpisem.

https://allegrolokalnie.pl/oferta/szkola-nawigatorow-numer-polski-2016

https://allegrolokalnie.pl/oferta/szkola-nawigatorow-katholicos-2017

Aukcje kończą się dziś wieczorem. A by zapewnić, że kwartalnik na przestrzeni lat nie traci ze swej aktualności polęcę także artykuł Gerarda Warcoka pod jakże wymownym tytułem: "O dziwnej miłości ludzi do władzy, która ich niszczy".

 

 

---

tagi: polska  masoneria  ekonomia  ekumenizm  świątynie  kościoły  jacek drobny  architektura  filadelfia  majonez  quo vadis poloniae 

	betacool
	5 stycznia 2024 15:26

35     1536    15 zaloguj sie by polubić