makulektury z marca 2022

 

W życiu dane mi było poznać kilku Ukraińców. Jednego z nich dużo lepiej niż innych. Mirek znał dobrze język polski i lubił ze mną pogawędzić zwłaszcza o wspólnej historii. Te nasze dyskusje, gdy zahaczały o współczesną Rosję i traktowanie jej przez tak zwane dojrzałe światowe demokracje, zamieniały się w jego monolog, który charakteryzował się jego podniesionym głosem i taką ilością słów zaczynających się na literę „k”, że gdyby wszystkie te „k….” wyłapać, to nie dałoby się ich z pewnością pomieścić na najbardziej wyuzdanych ulicach Hamburga czy Amsterdamu. Nieco inny charakter miały nasze dyskusje o wspólnej historii. Przyznam, że dopóki nie zacząłem przyglądać się tej dziedzinie uważniej, to słuchałem jego żali nad utraconymi możliwościami i pretensjami do polskich królów i magnatów, o niedocenianiu kozackiego żywiołu. Przez kilka ostatnich lat moja historyczna wiedza na tematy polsko-ukraińskie wzrosła jednak w sposób znaczący. Dzieliłem się nią z moim interlokutorem dość chętnie, co skutkowało tym, że jeśli z jego ust padało już słowo na „k”, to było ono wypowiadane zdecydowanie ciszej i nie było naznaczone emocjami, a refleksją. Mirek lubił mieć wszystko czarno na białym, więc dostał ode mnie kilka numerów „Szkoły Nawigatorów”, a gdy nawiązywałem do jakiejś konkretnej książki, to starał się zapamiętywać lub notował tytuł i nazwisko autora. Dziś usłyszycie jedną z takich historii.

Aby ją rozpocząć, po raz kolejny sięgnę, do mojej ulubionej części trylogii Edwarda Mierzwy, na podstawie której napisałem tekst, który się chyba nie zestarzał p.t. „Wszystkie groby prowadzą do Rzymu”. (s. 232-233)

Książka Mierzwy dotyczy relacji Anglii i Polski w okresie rewolucji purytańskiej, oto jej ważny fragment:

„Polskie społeczeństwo, ciężko doświadczone powstaniem kozackim na Ukrainie, było szczególnie wzburzone faktem, że Chmielnicki utrzymywał kontakty z Cromwellem, zyskując jego poparcie. Za szczególnie obelżywy uznano list Cromwella, w którym tytułował Chmielnickiego „odnowicielem grecko-ortodoksyjnej wiary”, „biczem bożym na Polaków”, „burzycielem papieskich błędów” itd. W zachowanym w Bibliotece im. Stefanyka we Lwowie (dawn. Ossolineum) dokumencie p.t. Tytuł od Angielczyków Chmielnickiemu dany… przywódca powstania kozackiego nazywany jest: „… z Bożej i Jezusa łaski generalissimusem i wyznania greckiego imperatorem, wszystkich kozaków zaporoskich generałem, opoką przeciw szlacheckiej Polsce, pogromcą i prześladowcą heretyckiego antychrysta rzymskiego i Żydów”.

To bardzo znamienny urywek, bowiem odsłania listę pokus kierowanych w stronę Chmielnickiego. Jest to oferta ustanowienia państwa w oparciu o władzę wojskową i umocnioną przez ortodoksyjną wiarę. Dodajmy, że wiara miała być budowana na gruzach innej wiary, pogromieniu i prześladowaniu „antychrysta rzymskiego i Żydów”. Nie wiem, czy ten komunikat wybrzmiał dostatecznie jasno, więc go podkreślę. Chmielnicki dostał zielone światło na budowanie swojego państwa w oparciu o ostateczne rozwiązanie kwestii rzymsko-katolickiej i żydowskiej. Jak wiemy Chmielnicki tę próbował tę ofertę realizować, co mieliśmy okazję poznać choćby z relacji „Bagno głębokie”.

Ten fragment z listem Cromwella jest świetnym kawałkiem, by przemyśleć kwestię pokusy do uogólnień. Pierwsze z owych uogólnień można by skwitować twierdzeniem, że Londyn wbił wiekowy klin między Rzeczpospolitą a Kozaków. Fajna teza tyle, że nie do końca prawdziwa, bowiem część owego Londynu, czyli dynastia Stuartów była wspierana przez Jana Kazimierza, choćby przez to, że nałożył na Szkotów i Anglików podatek mający wspomagać sprawę angielskiej dynastii.

Druga ciekawa kwestia to kozacki antysemityzm. Wiemy, że krwawe ekscesy z czasów rebelii Chmielnickiego ewidentnie do tej definicji pasują. Pytanie jednak, jak traktować sugestię Cromwella, by tych pogromów Chmielnicki dokonał? Czy to nie jest antysemityzm w najczystszej postaci? No okazuje się, że chyba nie, bowiem na portalu Polskiego Radia znajdujemy taki oto komunikat, który w tak zwanej oficjalnej wersji historii, nie jest wcale komunikatem wyjątkowym:

„W czasie swego protektoratu Oliver Cromwell wprowadził wiele reform, m.in. rewizję parlamentu, cenzus majątkowy do zasiadania w parlamencie, zawarł pokój z Portugalią i Holandią oraz sojusz ze Szwecją. Zaprowadził tolerancję wyznaniową (pozwolił wrócić do Anglii Żydom, których wygnał król Edward I w XIII w.), zapewnił ład wewnętrzny dzięki powołaniu policji”.

Tu co bardziej skłonni do uogólnień nawigatorzy, mogą wpaść w tak zwany stupor. No bo jak to, ten, który nakłania do pogromów i do nietolerancji, zaprowadza u siebie „tolerancję wyznaniową”?

Kto jest w tej układance siewcą zła, a kto obrońcą tolerancji musicie sobie ocenić sami. Ja mogę tylko dopowiedzieć, że wraz z exodusem (często ostatecznym) „ukraińskich” Żydów, jeden szlak handlowy przestał funkcjonować i to jest chyba jedyne (jak do tej pory) uogólnienie, na które możemy sobie pozwolić.

Żeby zwrócić uwagę na pewne mechanizmy, wobec których powinniśmy wykazać się czujnością, podam inny przykład. Armia litewska, za którą w roku 1683 odpowiadał Kazimierz Jan Sapieha formowała się na tyle długo, że nie zdążyła pomóc królowi Janowi III Sobieskiemu w odsieczy Wiednia. Jej szlak bojowy rozpoczął się już w Rzeczpospolitej a skończył na Orawie. O tym jak wyglądał, niech świadczy krótki cytat z pracy Waldemara Ireneusza Oszczędy „Rok 1683 na Słowacji czyli jesienna kampania Sobieskiego”:

„Armia litewska w końcu zakończyła zaciąg i wyruszyła na południe na spotkanie z Sobieskim i armią Korony. Zanim Litwini przybyli pod Kraków i rozłożyli tabory, zdążyli porządnie zniszczyć i splądrować ziemie polskie leżące na trasie ich przemarszu”.

Potem „Litwini” dzielnie kontynuowali swoją rozbójniczą misję na Orawie, długo przy okazji klucząc, by za wcześnie nie spotkać się z rozgniewanym królem. Podejrzewam, że wnikliwy przegląd korespondencji Sapiehy także mógłby przynieść ciekawe efekty i listę zaleceń dotyczących budowy silnego niepodległego litewskiego państwa. I tu także mogłaby się pojawić pokusa do uogólnień, że wsparcie idei samodzielnej Litwy płynęło z Londynu albo Sztokholmu. Może i tak, ale nie była to z pewnością ta część Londynu, która trwała przy Karolu II Stuarcie. To tyle, jeśli chodzi o pokusę do uogólnień.

Druga pokusa to wnikanie w głębię duszy. Posługując się valserowską frazą można tę postawę nazwać hamletyzowaniem nad kupą gówna. Co mam dokładnie na myśli? Otóż nawiązując do toczących się tu dyskusji, niektórzy rozważają możliwość tak zwanej ewakuacji. Ja zadam czysto techniczne pytanie, przed czym chcą uciekać? Skoro nie bali się tysięcy pracujących u nas Ukraińców, to chyba nie przed nimi? Co prawda jest tu ich teraz dwa, a może trzy razy więcej, tyle że to są kobiety, staruszkowie i dzieci. To przed nimi mamy uciekać? Przecież ci "groźni", którzy mogą nosić broń, pojechali by ją rzeczywiście nosić i nie noszą jej w bieszczadzkich lasach.

Kolejny raz zadam pytanie. Przed czym uciekać? Czego się bać? Odpowiedź jest prosta – Kacapów, którzy gdy się pojawią, to zrobią nam z tyłków jesień średniowiecza. Niektórzy powiedzą, że trzeba się z nimi układać, bo są ostoją konserwatyzmu i ochronią nas przed LGBT, polityczną poprawnością i zgniłym zlaicyzowanym zachodem. Już widzę, jak na straży tych cnót stają rzezimieszki Kadyrowa? Na nich trzeba nam czekać? Z nimi się układać? A może właśnie tych strażników konserwatyzmu i naszej cywilizacji się lękamy i przed nimi chcielibyśmy uciec?

Warto przypomnieć inne kwestie. Do tej pory jesteśmy dumni z tego, że w 1956 roku pomagaliśmy Węgrom i za hańbę uważamy czołgi wysłane do Czechosłowacji przez Jaruzelskiego. Jesteśmy dumni z tego, że potrafimy oddzielić dobro od zła. Jeśli komuś w podobnym rachunku sumienia ma pomóc historia o lichwiarce zabitej siekierą, to proszę niech ją sobie czyta i umacnia się w swoich moralnych wyborach. Niech jednak pamięta i o mordach w Czeczenii i o zabójstwach na zlecenie i niech sobie przypomni o zhańbionych pośmiertnie ofiarach ze Smoleńska. Gdzie tu dylemat, kto bardziej na tę siekierę zasłużył?

To jasne, że ludzie mogą się trwożyć, ulegać strachom bądź lękom. Jeśli jednak ma coś nas podnieść na duchu to właśnie obraz samego Putina, który rozmawia ze swoimi kamratami przez dwudziestometrowy stół. Czerpmy odwagę z takich właśnie obrazków:

źródło na prawie cytatu: https://bi.im-g.pl/im/b2/cf/1a/z28112818IBG,14-02-2022--Moskwa--Wladimir-Putin-i-Siergiej-Lawr.jpg

Kto siada do stołu ze swoimi bliskimi i żegna się krzyżem, wie co oznacza taki obrazek. To jest obraz strachu przed utratą doczesnego życia, bo w tym kolejnym nie ma się szans na łaskę!

Wiem, że wcześniej przestrzegałem przed pokusą do uogólnień. Tu jednak pokuszę się o uogólnienie własne: Bojaźń doczesna to przedsionek strachu przed wiecznym piekłem i nie zaradzi jej nawet szwajcarska gwardia, gdy ktoś jest papieżem diabła.

Oto kolejny fragment z książki E. Mierzwy – pismo pewnego angielskiego dyplomaty:

„Słyszałem, że Cromwell z każdym dniem staje się coraz bardziej znienawidzonym przez wszystkie grupy społeczne w Anglii i obmyśla jak tu pozyskać szwajcarska gwardię i wydaje na ten cel środki zebrane na pomoc bezdomnym protestantom. (…) Cromwell pertraktował 3 miesiące ze Szwajcarami, ażeby zwiększyli jego osobista gwardię do 5000 (sic!), ponieważ nie ufa swej własnej armii, gdyż ta jest generalnie przeciwna jego zamiarom i byłby od niej uzależniony, jak Turcy od swych janczarów” (s. 238)

Dla przypomnienia ostatnie linijki dotyczące Cromwella z polskiej Wikipedii:

Oliver Cromwell był niechętny Polsce ze względu na jej katolicyzm i ustrój demokracji szlacheckiej. Nakłaniał w związku z tym protestanckiego króla Szwecji Karola X Gustawa do wojny, wzywając go, aby utrącił róg (Polskę) na głowie bestii (Kościoła katolickiego). Przyczynił się w ten sposób do najazdu szwedzkiego na Rzeczpospolitą w 1655 (…).

3 września 1658 (…) Oliver Cromwell, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii zmarł. Przedwcześnie postarzały, być może otruty, miał wypowiedzieć słowa: „Dzieło moje skończone”. Utrwalił wszystkie zdobycze tego okresu, zmieniając na stałe oblicze Anglii, która od tej pory właściwie jemu zawdzięcza pozycję jednego z najważniejszych mocarstw świata [potrzebny przypis].

Skoro potrzebny jest przypis, to ja zamiast niego wstawię pośmiertny odcisk twarzy Cromwella:

źródło:

https://sothebys-md.brightspotcdn.com/dims4/default/df2774d/2147483647/strip/true/crop/1500x2000+0+0/resize/2048x2731!/quality/90/?url=http%3A%2F%2Fsothebys-brightspot.s3.amazonaws.com%2Fmedia-desk%2Fd7%2Fea%2Faeb7e73f4762abfaf4b86bfc379e%2Fl22306-c4r7j-4a-t2.jpg

 

Proszę Szlachetnego Nawigatorstwa. Wszystkie pieniądze, które zbiorę ze sprzedaży z makulekturowego konta w miesiącu marcu, przeznaczę na pomoc dla ludzi, którzy nie zawahali się by bronić swoich domów. Z książkami trudno się ucieka, więc nie jest to propozycja skierowana do wszystkich.

Z pieniędzy rozliczę się przed Wami wszystkimi (skan przelewu). Chcę je wpłacić na Caritas, chyba, że ktoś z Nawigatorów przedstawi lepszą opcję. To co się uzbiera z kieszeni własnej uzupełnię do okrągłej kwoty. Do wystawionych książek dołączę dzisiejszy wpis. Nie obiecuję, że wystarczy mi filatelistycznych znaczków pochodzących z Ukrainy. Proszę powstrzymanie się od uwag, że nie doceniam Dostojewskiego. Lepiej po prostu go wylicytować. Poza tym są tam i inne książki, dosyć mi bliskie, więc Dostojewski na jakość towarzystwa narzekać nie powinien. Gdyby wystawionych książek zabrakło, to jeszce ich trochę dorzucę. Jest kilka starych nawigatorów i makulekturowych staroci. Dzieci obiecały, że pomogą z pakowaniem.

Także NIE MA STRACHU!!!!!

https://allegro.pl/uzytkownik/makulekturapl

P.S. Ten mój znajomy Ukrainiec umarł po długiej chorobie w ubiegłym roku. Nie był pewny, jakim politykiem okaże się być Zełenski. Myślę, że byłby dziś z niego dumny, choć uważał, że trudno będzie o przywódcę równie odważnego jak Lech Kaczyński.

Sądze, że dni najtrudniejszych wyborów i prób jeszcze przed przezydentem Ukrainy. Weźmy to pod uwagę.

P.S. 2 Na razie książka  E.Mierzwy i tomy Dostojewskiego idą łeb w łeb (po 2 złote)

---

tagi: ukraina  dostojewski  chmielnicki  makulektury  cromwell  pokusy 

	betacool
	3 marca 2022 15:52

43     2871    15 zaloguj sie by polubić