Makulektura z 19 listopada 2021 r.

Ks. Wojciech Szmyd T.J. prof. teologii moralnej w Kolegjum "Bobolanum" w Lublinie , Kary koscielne, Wydawnictwo Księży Jezuitów, Kraków 1929, s. 192

 

Pierwsza część tej gawędy była bardzo osobista i opowiadała między innymi o tym, jak w efekcie dziejowych zmian, moja babcia znalazła malownicze i naznaczone cudownymi okolicznościami miejsce pochówku. Tym razem będę pisał o osobach, które (przynajmniej w teorii) pogrzebu w Kościele rzymskokatolickim doświadczyć nie mogły.

Odwrócenie wektorów będzie polegało także na tym, że poprzednia część opowieści mówiła o czymś materialnym (figurka Maryi), czemu dane było przetrwać na przekór wielu dziejowych zmian. Tym razem przyjrzymy się czemuś, co nie do końca jest materią, ale wydaje nam się trwałe i powinno się okazać odporne na dziejowe wydarzenia. Chodzi mi mianowicie o kary kościelne, których dotyczy książka ks. Szmyda. Cóż bowiem może się zmieniać w tej materii, gdy istota zasad naszej religii, a także ludzkiej natury, zdają się być odporne na historyczne wstrząsy. Otóż wbrew pozorom, może się zmienić bardzo, ale to bardzo wiele...

Książkę wydano w roku 1929. Jej autor - Wojciech Szmyd był kapłanem, którego tytulatura powinna budzić nasz najwyższy szacunek. W roku 1909, mając 33 lata został mianowany profesorem teologii moralnej w Kolegium „Bobolanum” w Lublinie, a w roku 1925 otrzymał godność tajnego podkomorzego Jego Świątobliwości Ojca św. Piusa XI. W rok po publikacji dzieła o „Karach kościelnych” ksiądz Szmyd zmarł.

Z racji tego, że oglądanie naukowych opracowań z reguły zaczynam od spisów treści i indeksów, pozwolę sobie na małą reklamę takiego sposobu lektury. Tym razem zaproponuję „spis rzeczy” odsyłający numerycznie nie do stron książki, lecz do numerów podrozdziałów. Wygląda to tak:

Gdyby ktoś nie mógł oczytać treści zamieszczonej fotografii, to pokrótce zwrócę uwagę na pewne zawarte tu kwestie, o których dzisiaj wiemy niewiele; czasami mamy wrażenie, że coś wiemy, ale zazwyczaj kończy się na wrażeniu. Odpowiedzmy sobie szczerze, czy wiemy coś o karaniu wiernych w okresie przedwojennym, czyli w czasach młodości naszych dziadków, lub najdalej pradziadków. Czy wiemy coś o grzechu wspólnictwa, penalizacji handlu relikwiami, karach odwetowych na duchownych. Czy mamy pojęcie o rozgrzeszaniu masona, wspólnika w grzechu albo osoby pojedynkującej się? Albo o możliwości ekskomunikowania „wydawców, obrońców i czytelników pewnych książek”?

Zacznijmy od owych wydawców, choćby z tej racji, że jest to profesja Gospodarza tego forum. Po dokładnym przestudiowaniu zapisów mogę Go zapewnić, że nawet będąc wydawcą w 1929 roku, mógłby spać spokojnie. Bowiem, gdyby nawet jego książki traktowały o herezji, czy o socjalizmie, to tak długo póki by w nich nie bronił apostazji, herezji lub schizmy, tak długo nie musiałby fatygować swojego spowiednika.

Jak widzimy, przez ostatni wiek, ocena zgodności działań wydawcy ze wskazaniami Kościoła zapewne pozostałaby niezmienna. Natomiast, warto zaznaczyć, że zupełnie zmieniło się podejście Kościoła do dzieł zakazanych. Ostatni ich indeks został ogłoszony w roku 1948. W roku 1966 Kongregacja Nauki Wiary stwierdziła, że:

„Indeks pozbawiony jest znaczenia dyscyplinarno-karnego, natomiast zachowuje swoją wartość moralną jako ostrzeżenie przed treściami szkodliwymi dla wiary i dobrych obyczajów. Odtąd przestrzeganie Indeksu jest kwestią sumienia wiernych. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku zaleca biskupom czuwanie, by wpływ środków przekazu i słowo pisane nie szkodziły wierze i obyczajom wiernych”.

Nie jestem pewien, czy dobrze odczytuję intencje hierarchów Koscioła, ale wydaje mi się, że ten 1966 rok to był tak zwany ostatni dzwonek. Bo mniej więcej od przełomu lat 60 i 70 liczba dzieł, które powinny znaleźć się na indeksie rosła w pandemicznym tempie i od tego czasu dużo łatwiej byłoby ułożyć spisy dzieł zalecanych, niż tych zakazanych.

Od owych nieprawomyślnych książek przejdźmy na moment do wspomnianego przeze mnie socjalizmu. Niektórzy teoretycy Kościoła stawiali wyznawców tej wizji rozwoju świata (do dziś nie wiem dlaczego rozwoju, a nie zwoju) na równi z masonami, karbonariuszami, nihilistami, anarchistami i komunistami. Tekst księdza Szmyda tak opowiada o czynach lub zamiarach, które powodują, że członkowie owych „sekt” powinni być objęci ekskomuniką:

„wystarcza, by stowarzyszenie ze swojego założenia lub faktycznie knuło zamachy przeciw Kościołowi lub władzy państwowej, (…) jeżeli walczą przeciw nauce Kościoła, przeciw jego powadze i ustrojowi albo przeciw osobom duchownym – Knują zamachy przeciw prawowitej władzy państwowej, jeżeli usiłują ją obalić lub gwałtem dążą do zmiany formy rządu”. (s.94)

Ksiądz Szmyd zaznacza jednak, że są i tacy teoretycy Kościoła, którzy o socjalistach sądzą inaczej:

„Praktycznie rzecz biorąc albo socjalista zna zasady socjalizmu i wyznaje je, to już tem samem jako heretyk popada w ekskomunikę zastrzeżoną papieżowi speciali modo, albo jest w dobrej wierze i uważa stowarzyszenie jako wyłącznie polityczne lub ekonomiczne, zmierzające do polepszenia dobrobytu proletarjatu, a wtedy uniknie ekskomuniki”. (s.95)

Cóż można rzec? Dzisiejsza rzeczywistość wywróciła wszystko do góry nogami. Bo o ile znalezienie kogoś, komu leży na sercu dola proletariatu, byłoby wykonalne, to gdzie we współczesności znaleźć kogoś, kto przynajmniej mentalnie, do owego pokrzywdzonego proletariatu przynależy? Nie wiem, czy razem z zejściem ze sceny historii klas pracujących miast i wsi, niemożliwym stało się uniknięcie ekskomuniki przez socjalistów. W każdym razie socjalistów zwalczających naukę Kościoła na pewno nie ubyło, a ekskomunik ubyło na pewno…

Skoro było już o socjalistach, to nie można zapomnieć, o chyba nieco przykurzonych już dziś masonach:

Jak czytamy, do sprawy przynależności do takiego stowarzyszenia, Kościół podchodził bardzo poważnie. Uwzględniał nawet sytuacje, gdy z racji niebezpieczeństwa utraty życia „penitent” nadal markował przynależność do sekty”. Jednym z dodatkowych warunków towarzyszących otrzymaniu rozgrzeszenia było poinformowanie św. Oficjum o masońskiej przynależności duchownych i zakonników. Wyłączono również możliwość sądzenia takich spraw przez przełożonych zakonnych.

Mam wrażenie, że 90 lat, które minęły od wydania książki księdza Szmyda i w tej kwestii zmieniło bardzo wiele i bardzo jestem ciekaw, czy bylibyśmy w stanie wskazać moment, od którego sprawy dotyczące takowej przynależności przestały być traktowane poważnie i surowo.

Na zakończenie chciałbym nawiązać do tematu, od którego zacząłem tę opowieść – od drogi na cmentarz. Myślę, że warto poznać zasady, którymi miał kierować się duchowny, odmawiający katolickiego pochówku i komu powinien go odmówić.

Jako pierwsi wymienieni objeci zakazem pochówku znaleźli się „notoryczni odstępcy od wiary chrześcijańskiej i należący do sekty heretyckiej lub schizmatyckiej albo do sekty masońskiej i jej podobnych (…). Tym, którzy należeli do sekty masońskiej, lecz przed śmiercią pojednali się z Panem Bogiem, można dać pogrzeb, byleby po pojednaniu się nie kazali się chować z odznakami masońskimi i byleby je usunięto z orszaku pogrzebowego”. (s.178)

Pozbawienie pogrzebu chrześcijańskiego dotyczyło także „objętych ekskomuniką”, „tych którzy odebrali sobie życie będąc przy zdrowych zmysłach”, a także „publicznych i jawnych grzeszników”.

Na liście objętych zakazem chrześcijańskiego pochówku znaleźli się także ci, którzy „umarli w pojedynku lub z rany w nim odniesionej” a także ci, którzy rozporządzili, by ich zwłoki oddano do krematorium. Ksiądz Szmyd zaznaczał jednak, że ci, „którzy sami się przeznaczyli do krematorium i wiadomo o nich notorycznie, że w tem postanowieniu wytrwali aż do śmierci, tym nie wolno dać pogrzebu”.

Po poznaniu dwóch ostatnich kategorii wykluczeń, zaczynamy sobie zdawać sprawę, jak bardzo zmienił się świat. Osób poległych w pojedynkach nagle ubyło, by nie rzec że w ogóle zabrakło, a tych „którzy się przeznaczyli do krematorium” stale przybywa.

Zmieniło się także postrzeganie zagadnień kar kościelnych. Trudno ocenić, czy to kwestia większego pobłażania, miłosierdzia, czy też niechęć do stosowania przez Kościół surowych reguł.

Wiem jedno, ta lektura zmusza do przemyśleń kondycji dzisiejszego Kościoła i do pytań, w którym momencie odstępstwo lub zaniechanie bardzo jasnych i klarownych zasad wyrządziło Kościołowi więcej szkód niż korzyści.

Zanim dokonamy tego osądu, musimy sobie zdać sprawę, że na końcu każdej wyznaczonej surowymi karami ścieżek, Kościół stawiał bramkę, z której można było skorzystać.

Mogli to uczynić nawet notoryczni odstępcy od wiary, sekciarze, schizmatycy, a także pozostający w ekskomunice:

„Wymienionym nie wolno dać pogrzebu kościelnego, jeśli przed śmiercią nie okazali żadnego znaku pokuty. Jeżeli zaś przed śmiercią okazali jakiś znak żalu, np. spowiadali się, chcieli księdza, lub przynajmniej wzywali imienia Jezusa lub Matki Najś., bili się w piersi, lub całowali krzyżyk lub obrazek świętego, to już wolno im dać pogrzeb kościelny. Że zmarły zszedł z tego świata ze znakiem żalu i pokuty, wystarczy dowód jednego wiarygodnego świadka”. (s.125)

 

***

To tyle na dziś. W linku poniżej licytacja książki ze zdjęcia, która przemyca  starą zastygłą w niej prywatną historię w postaci pięknej przedwojennej kartki pocztowej.

https://allegrolokalnie.pl/oferta/ks-wojciech-szmyd-kary-koscielne-1929-kzt

Jest także egzemplarz do kupienia szybko, tyle że w miękkich okładkach i bez starej pocztówki.

https://allegrolokalnie.pl/oferta/ks-wojciech-szmyd-kary-koscielne-b3z

 

 

 

---

tagi: socjaliści  masoni  heretycy  sekty  wojciech szmyd  kary kościelne  zakaz pogrzebu  zakaz pochówku  schizmatycy  furtka do miłosierdzia 

	betacool
	20 listopada 2021 01:09

8     1136    13 zaloguj sie by polubić